د فلسطین د دولت په رسمیت پېژندنه ، نړیوال سیاسي چاپیریال او راتلونکي لیدلوري

د فلسطین د دولت په رسمیت پېژندنه ، نړیوال سیاسي چاپیریال او راتلونکي لیدلوري

ح ـ فتاح

د تېرې اونۍ په بهیر کې د فلسطین د دولت په رسمیت پېژندلو اړوند نړیوال سیاست کې مهمې پېښې رامنځته شوې دي. د امریکا متحده ایالاتو د فلسطیني دولت د رسمیت نه پېژندلو ټینګار بیاځلي تائید کړ، په داسې حال کې چې د اروپا ګڼ هېوادونو خپل رسمي موقف ته دوام ورکړ.

د امریکا متحده ایالاتو موقف

د امریکا مرستیال ولسمشر "جی‌ډي وینس" په څرګندونو کې تائید کړی چې:

· امریکا د فلسطیني دولت په رسمیت پېژندلو هیڅ پلان نه لري

· د دې Decision تصمیم اصلي دلیل یې د "د یوه فعال فلسطینی حکومت نشتوالي" بولي

· امریکا باور لري چې دا کار کېدای شي حماس ته د انعام ورکولو په معنا وي.

د نړیوالې ټولنې غبرګون

د اروپايي هېوادونو موقف:

ـ تېر کال اسپانیا، ایرلنډ او ناروې فلسطین دولت په رسمیت وپېژاند

ـ د دې هېوادونو موخه د حماس او اسرائیلو ترمنځ د اوربند لپاره لاره هوارول ؤ.

د عربي هېوادونو ملاتړ:

لکه څنګه چې پوهېږئ، مصر په غزې تړانګې د خپلې پولې په اوږدو کې درنې پوځي اډې جوړې کړي او تجهیزات یې ځای پر ځای کړي. دا د دې لپاره دي چې مصر په سیمه کې د هر ډول پرمختګ لپاره چمتو وي، په ځانګړي توګه د اسراییلو احتمالي برید او د فلسطینیانو اجباري بې ځایه کېدو ته.

مصري چارواکو په کلکه ویلي چې دوی به پر فلسطینیانو ډزې ونه کړي. پرځای یې دوی ویلي چې د فلسطینیانو اجباري بې ځایه کېدو او یا د فلسطین د مسئلې له منځه وړلو لپاره د هر ډول هڅو په وړاندې چمتو دي. مصري چارواکي وایي چې دوی د "لوی اسراییل" په څېر د هر ډول پلانونو د مقابلې لپاره لازمې طرحې جوړې کړي دي.

د مصر د دغو اقداماتو موخه له اسراییلو سره د شخړو مخنیوی او د غزې په وړاندې د دغه هېواد د احتمالي اقداماتو مخه نیول دي. په همدې حال کې، اسراییلي کارپوهانو هم د مصر د چمتووالي په اړه خبرداری ورکړی دی.

په سیمه کی جنګی حالات هم را منځ ته شوی دی .

ـ سعودي عربستان د بریتانیا، کاناډا، اسټرالیا او پورتګال د پرېکړې هرکلی کړی

ـ د نورو هېوادونو ته یې راغوښتنه وکړه چې ورته ګامونه پورته کړي

نړیوالو اړیکو په ډګر کې، فلسطین هغه حکومتي حيثيت لري چې نړۍ په کې وېشل شوې ده:

د ملګرو ملتونو په ۱۹۳ غړو هېوادونو کې، ۱۴۷ هېوادونو یې د خپلواک دولت په توګه په رسمیت پېژندی، خو د امنیت شورا د پنځو دایمي غړو هېوادونو په ګډون نورو مهمو قدرتونو لا تر اوسه پورې د دې په رسمیت پېژندلو انکار کوي.

ـ په ملګرو ملتونو کې فلسطین د 'دایمي څارونکي دولت' حالت لري

ـ فلسطین په نړیوالو غونډو کې برخه اخیستلای شي، خو د رایې حق نه لري

د اسراییلو رسمي موقف

د اسراییلو لومړي وزیر بنیامین نتنياهو په یوه ویډیويي پیغام کې څرګنده کړه:

· "هېڅ فلسطینی دولت به رامنځته نه شي"

· "د اردن سیند په لوېدیځ کې به د فلسطین دولت رامنځته نشي"

· د مېشتځایونو جوړول به دوه برابره کېږي او دوام ولري

تحلیل او راتلونکي لیدلوري

د نړیوالې ټولنې وېش د امریکا او اروپا ترمنځ د سیاسي فاصلو شتون

· د عربي نړۍ او لوېدیځ هېوادونو ترمنځ د لیدلورو توپیر

راتلونکي سناریوګانې:

په اوسني وخت کې، د هېوادونو ترمنځ سیاسي اختلافات په هماغه ډول پاتې دي - نه کوم بدلون راغلی دی او نه هم کوم بدلون پکی ښکاري.

که په تدریجي توګه نور هېوادونو به د فلسطین دولت په رسمیت وپېژني

کېدای شي چه د سولې د بهیر یو څه کړندی شي

په پایله کی د فلسطین د دولت په رسمیت پېژندلو اړوند نړیوال سیاسي چاپیریال ښیي چې:

· د نړیوالې ټولنې ترمنځ مهم سیاسي توپیرونه لا هم شتون لري

· د فلسطیني قضیې حل لاره د نړیوالې ټولنې د ګډې هڅې ته اړتیا لري

· د سولې او عدالت پر بنسټ یو عادلانه حل لاره د سیمې د ثبات لپاره اړینه ده

تردې چې امریکا به د اسراییلو دولت ته مالي او نظامي مرستې روانې ساتي، دغه خونړۍ جګړه به همداراز دوام ولري، په داسې حال کې چې معصوم ماشومان وژل کیږی او د خپلو اساسي حقونو څخه بې برخې پاتې کیږي، ښاري او کلیوال سیمې به د ویجاړ شویو کورونو او شارونو په یوه بې سارې ډبره بدلېږي او اسیدونکی محاجرتونوته اړی شی .

نړیواله ټولنه د فلسطین د خلکو د حقوقو او د غزې د جګړې په اړه په بی سابقه ډول وېشل شوې ده. د دې وېش ښکاره بیلګه هغه لوی مظاهرې او احتجاجونه دي چې په بریطانیا، کاناډا، اسټرالیا او نورو لویدیځو هېوادونو کې ترسره کېږي، چېرته چې عامه وګړي د اسراییل د ځمکنۍ یرغل او بشري بحران په وړاندې خپل خفګان څرګندوي. په دې خوځښت کې یو پام وړ بدلون دا دی چې د مدني ټولنې مخوران – لیکوالان، شاعران، موسیقی هنرمندان ، د تیاتر او سینما هنرمندان – د یوې پخلاینې غږیزې قوت په توګه راڅرګند شوي دي. د دوی هنر، او نفوذ د رسنیو په واسطه د نړۍ په کچه خپورېږي او د یوې ناوړې جګړې انسانۍ بیه په ښکاره ډول ښیي. په ورته وخت کې، د فلسطین دولت په رسمیت پېژندل، چې ځینو هېوادونو یې پیل کړی، یو مهم دیپلوماتیک ګام ګڼل کېږي. که څه هم د دې اقدام راتلونکی ناڅرګند دی، خو دا هیله شته چې نړیوال فشار به په پای کې د یوې عادلانه او داوطلبې حل لارې لپاره لاره هواره کړي، چېرته چې د فلسطینیانو حاکمیت او ژوندونه وساتل شي. په ټوله کې، دا ښکاري چې د سولې او عدالت غوښتنه یوازې د سیاستوالو ترمنځ نه، بلکې د خلکو د قلبونو او د هنر په میدانونو کې هم ځواکمنېږي.

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۴/ ۲۵ـ ۲۳۰۹