اسلام اصولگرا ، ابزار امپراتوری بریتانیا

اسلام اصولگرا ، ابزار امپراتوری بریتانیا

بازی دیو سرشت :چگونگی تلاش ایالات متحده امریکا در تقویت اسلام اصولگرا

قسمت اول .

نوشته روزنامه نگار سوییسی : هانریت هانک گونتینگر

ترجمه حمید محوی .

سال 2005 ، رابرت دریفوس در زمینه سیاست خارجی مخفیانه ایالات متحده برای نخستین بار بررسی جامعی را به زبان انگلیسی منتشر کرد :

پشتیبانی از اسلام اصولگرا طی جنگ دوم جهانی تا امروز. امپراتوری بریتانیا پیش از این اسلام اصولگرا را برای تحمیل منافع امپریالیستی خود به خدمت گرفته بود. دریفوس برای نگارش نقد خود از منابع آرشیف ها استفاده کرد، که عبارتند از مصاحبات مردان سیاسی، ماموران سرویس های مخفی و کارمندان وزارت دفاع و وزارت امور خارجه امریکا.

دریفوس بر آن است تا توجه خوانندگانش را به تاریخ تنش آمیز خاور نزدیک، اعمال نفوذ بریتانیا در وضعیت پسا جنگ در حمله نظامی سال 2003 به عراق جلب کند. در اینجا برخی وجوه بنیادی این کتاب مهم را مختصرا یادآور می شویم.

اسلام اصولگرا، ابزار امپراتوری بریتانیا .

در پایان قرن نوزدهم، بریتانیای کبیر بزرگترین قدرت استعماری بود. هند در سیطره بریتانیا بود و سال 1882 در مصر مستقر شد. در آسیای مرکزی، تزار روسیه مجبور شد به نفع بریتانیا عقب نشینی کند. سال 1885 ملاقات مهمی بین سرویس های مخفی بریتانیا، نمایندگان وزارت امور خارجه و شخصی به نام جمال الدین افغانی در لندن صورت گرفت.آنها درباره تشکلات یک اتحادیه پان-اسلامی، به رهبری بریتانیا گفتگو کردند. این تشکلات اسلامگرا می بایستی در مصر، ترکیه، ایران و افغانستان راه اندازی می شد و هدف از چنین تشکیلاتی مقابله علیه روسیه تزاری به پدرخواندگی تاج و تخت انگلیس و با پشتیبانی شرق شناس انگلیسی ادوارد براون، که شخصیت قدرتمداری بود، نخستین سنگ بنای پان-اسلامی راست را در افغانستان بنا کرد، که می بایستی به عنوان جنبش سیاسی و اجتماعی به تمام جهان اسلام گسترش یابد.

مسلمان مومن و مقدس در ظاهر، ولی در واقع، جمال الدین افغانی بی دین و بی خدا بود، و علاوه بر این او عضو فرانماسون لوژ اسکاتلند بود. از دیدگاه او مذهب ابزاری بود برای پیش برد منافع سیاسی اش و محمد عبده، اسلامگرای مصری و شاگرد جمال الدین افغانی، جنبش اخوان المسلمین را بنیانگذاری کرد، که می بایستی اسلام اصولگرا را در طول قرن بیستم در سیطره خود داشته باشد و محمد عبده نیز در خدمت انگلستان بود. وقتی ناسیونالیست های ارتش مصر علیه تسلط انگلیس به پا خاستند، محمد عبده در کنار انگلیس موضع گیری کرد. به همین دلایل، جریان اصولگرایان مسلمان برای بریتانیا و بعدها برای امریکایی ها از اهمیت خاصی برخوردار شد.

محمد عبده مثل استادش جمال الدین الافغانی آزاد اندیش بود. سال 1899 بریتانیایی ها او را مفتی مصر نامیدند، و او به مفسر و تعیین کننده معانی شریعت اسلام در تمام کشورها تبدیل شد. علاوه بر این، او عضو مجلس قانونگذار مصر بود.

با تکیه به چندین مورد، دریفوس نشان می دهد چگونه اسلام اصولگرا از راه جانشین های متعدد از دوران جمال الدین الافغانی تا امروز، دلایلی وجود دارد که او را نیاکان و پدربزرگ اسامه بن لادن تلقی کنیم . اتحاد بریتانیا با سعودی ها و وهابی ها و پیدایی موتور و اتومبیل در پایان قرن نوزدهم تقاضای نفت را به شکل شگرفی افزایش داد، و این موضوعی بود که موجب افزایش منافع بریتانیا در رابطه با ایران، عراق و عربستان شد. در حالی که مملکت فارس تحت نفوذ بریتانیا بود، از این پس تسلط بر شبه جزیره عربستان و عراق نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار شد . در مورد شبه جزیره عربی، بریتانیایی ها روی قبیله ای صحرا نشین، یعنی خاندان ابن سعود، حساب باز کردند که با وهابیت اصولگرا پیوند تنگاتنگ داشت. از سال 1899، کویت که تحت قیومیت بریتانیا بود برای خاندان ابن سعود تبدیل به پایگاهی شد برای تصرف تمام شبه جزیره عربی. مبارزانی که به خدمت خاندان ابن سعود درآمدند ، در واقع صحرا نشینانی بود که با شعار های مذهبی تشویق می شدند. سال 1902، سعودی ها شهر ریاض را که در تصرف عثمانی ها بود فتح کردند . طی جنگ اول جهانی بریتانیایی ها امکان این را یافتند که امپراتوری عثمانی تضعیف شده را از شبه جزیره عربی برانند. سپس، با پادشاه آینده سعودی و وهابی ها عهد و پیمان بستند. در نخستین عهد و پیمانهایی که سال 1915 بسته شد، انگلستان ابن سعود را به عنوان حاکم مستقل منطقه نجد در شبه جزیره عربی به رسمیت شناخت. ابن سعود نیز به سهم خود قیومیت و سیاست راهبردی انگلیس را پذیرفت.

طی لشکرکشی مرگباری که مشاوران انگلیسی آن را هدایت می کردند، خاندان سعود با جنگجویان صحرا نشینانش شبه جزیره را فتح کرد. میزان تلفات در حد 400،000 کشته و زخمی بود، 40،000 نفر در ملا عام اعدام شدند و از 350،000 نفر نیز قطع عضو شد . سال 1927، بریتانیا استقلال کامل رژیم سلطنتی سعودی را به عنوان نخستین دولت اسلامی اصولگرا به رسمیت شناخت. در همکاری با این دولت، بریتانیایی ها پایگاهی برای ا سلام اصولگرا ایجاد کرد که تا امروز دوام آورده است. پس از جنگ اول جهانی کنترول عراق و اردن را بدست گرفت و پسران خاندان هاشمی در مکه که خود را از نوادگان پیغمبر اسلام می دانستند به پادشاهی این کشور های تحت قیومیت خود برگزید .

ارسالی : حکیم کرنزی

بامـداد ـ دیدگاه ـ ۳/ ۲۵ـ ۲۳۰۹