آیا پاکستان به بی ثبات ساختن افغانستان ادامـه خواهــد داد؟
انیتا اندرسنگ / اورآسیا ریوو
دولت جدید افغانستان بعد از روی کار آمدن در نخستین اقدام دست دوستی به سوی پاکستان دراز کرد. اما دیده می شود جانب مقابل در مورد کار خاصی انجام نداده است. تشدید حملات شورشیان در افغانستان، اخیرا انتقاد ها شدید مردم و مقامات امنیتی این کشور را بر‌انگیخته است. پاکستان در مبارزه بر ضد افراط گرایی جدی نبوده و در تلاش‌هایش به شدت ضعف مشاهده می‌گردد. برعلاوه، تلاش‌های که توسط چین مبنی بر تشویق طالبان برای گفت و گو‌های صلح حمایت می شد نیز نتیجه قابل ملاحضه ای در قبال نداشته است.
گرچند این تلاش‌ها، جهت تشویق طالبان برای حاضر شدن در گفت و گو‌های صلح صورت گرفته است. چین از بزرگترین کشور‌های سرمایه‌گذار در افغانستان است. در گذشته آرزو‌هایی وجود داشت مبنی بر این که، چین به خاطر امنیت اقتصادی و سرمایه گذاری‌اش، پاکستان را تشویق خواهد که از تربیه و آموزش هراس‌افگنان دست بردارد، زیرا پاکستان دوست کشور چین است. در ضمن چین می توانست از پاکستان بخواهد که هراس‌افگنان را برای نا‌امن ساختن افغانستان به ویژه در امتداد خط مرزی دیورند نفرستد.
رییس‌جمهور غنی از زمانی آغاز به کار، تلاش کرده است روابط اش را با پاکستان بهبود بخشد، به این امید که صلح در کشور بیاید. اگر چه رییس جمهور در این باره، نگاه مثبتی نداشته است. غنی زمانی‌که درهند حضور داشت گفت، ما امیدوار بودیم که پاکستان در زمینه دهشت افگنی با ما همکاری کند. اما به نظر می رسد که این امیدواری به نا‌امیدی بدل شده است. این آرزوی بود که می توانست افغانستان را در مسیر توسعه، ثبات و پیشرفت قرار بدهد. رییس جمهور غنی همزمان با به دست گرفتن قدرت، در ماه سپتامبر سال گذشته از طالبان خواست تا در گفت و گو‌های صلح حاضر شده و در دولت سهم بگیرند. اما، این گروه ظاهرا در این مورد چراغ سبزی نشان نداده‌اند. از سال ۲۰۰۴ ترسایی به این طرف، همواره پروسه انتخابات را مورد تهدید قرار داده و آن هایی را که رای داده بودند مورد خشونت قرار داده‌اند. اما هر بار انتخابات باموفقیت انجام شده و افغانستان توانسته است به صورت صلح آمیز، برمبنای قانونی اساسی قدرت را از یک فرد به فرد دیگری انتقال دهد. این بدین معنا ست که تلاش‌های طالبان بر ضد امریکا و کشور‌های ناتو ناکام بوده است.
جامعه جهانی می داند که طالبان توسط پاکستان حمایت می‌شود و کلید صلح در دست پاکستان است. به همین دلیل است که رییس جمهور غنی تلاش دارد تا صلح را از طریق پاکستان تامین کند. رییس جمهور غنی انتخاب‌های فرعی نیز داشت. روی آوردن او به سوی پاکستان بدین معنی نیست که او به اسلام‌آباد اطمینان دارد یا خود رییس جمهور فرد ساده است. در بیش از یک دهه گذشته پاکستان پناه گاه امنی برای شبکه حقانی و گروه طالبان بوده است. پاکستان این توانایی را دارد که مانع تلاش‌های صلح گردد. با این همه، غنی شاید هنوز در خیال گسترش روابط با پاکستان باشد زیرا، رییس جمهور اسبق حامد کرزی، همواره از پاکستان به‌خاطر بی ثبات ساختن افغانستان شکایت می‌کرد. از آن جایی که خشونت‌های طالبان به صورت پیچیده‌ای ادامه یافته است، رییس جمهور غنی در یک نشست گروپ بین‌المللی قرار‌دادی در ۲۱ ماه می، درافغانستان گفت: نواز‌شریف اطمینان داده است که اسلام‌آباد بار دیگر، اجازه نخواهد داد از که از خاک پاکستان بر ضد افغانستان استفاده شود. اما اظهارات اخیر رییس جمهور غنی نشان می دهد، که پاکستان آنچه را که نواز‌شریف گفته است عملی نمی‌کند.
پالیسی پاکستان نسبت به افغانستان بر دو ملاحظه مهم استوار است و ممکن است توسط واشنگتن و کشور‌های ناتو درک شده باشد. اما، رهبران غربی آنچه نسبت به پاکستان می دانند محتاط اند و در این باره نظر واضح نمی‌دهند. نخست، تعهد و پالیسی پاکستان صادقانه نیست. پاکستان افغانستان را به چشم کشوری می‌بیند، که با هند جدل داشته باشد. زیرا از این ابزار برای نفوذ در جنوب آسیا استفاده می‌کند. دولتمردان پاکستان، مردم ملکی و نظامی‌های این کشور تلاش هرچه بیشتر را انجام دهند تا از نفوذ هند بالای کابل جلوگیری کنند. در واقع، طی سال های گذشته، تلاش‌های امریکا و کشور‌های ایتلاف بوده است که مانع برگشت طالبان برسرقدرت شده است نه هند. افزایش خشونت‌های طالبان گواهی آن است که ناتو دست آورد‌هایش را از دست نداده است. هم چنان زیرا فشار تروریزم و افراط گرایی قرار نگرفته است. دوم: پاکستان باید بر ضد دهشت‌افگنان طالب مبارزه می کرد وگرنه مورد خشم و نفرت امریکا قرار می‌گرفت. به اساس گفته‌های، رییس‌جمهور مشرف، جورج بوش رییس‌جمهور امریکا پاکستان را تهدید کرده بود در صورت همکاری نکردن با این کشور در جنگ علیه تروریزم امریکا پاکستان را به کشور قرن سنگ تبدیل خواهد کرد.
بنا پاکستان روش را در پیش گرفت تا طالبان را سرنگون کند. در عوض کمک‌های نظامی از ایالات متحده امریکا دریافت کند. واشنگتن به خوبی می داند که پاکستان به تولید افراط گرایی و دهشت‌افگنی ادامه خواهد داد، اما این کشور، به این باور نیز رسیده است که پاکستان به هر طریق ممکن آن‌ها را از بین خواهد برد. بر این اساس، پاکستان هنوز کمک‌های نظامی امریکا را دریافت می‌کند، حتا اگر قتل و دهشت‌افگنی طالبان افزایش نیز پیدا کند. این استراتژی اگر واقعا یک استراتژی نامیده شود، یک سیاست برد- برد است. زیرا، اوباما نا‌امیدانه تمام سربازانش به جز ۱۰۰۰ تن آنان را از افغانستان بیرون کرده است. مهلت کاری اوباما در جنوری سال ۲۰۱۷ ترسایی به پایان می‌رسد. این تنها می تواند طالبان و باداران پاکستانی اش را قانع کند که برای تقویت جایگاه خود وقت دارند. در ضمن بیش از یک میلیارد دالر کمک‌های امریکا برای پاکستان نیز داده خواهد شد به این امید که با تروریزم مبارزه خواهد کرد.
اسلام آباد برای بیش از یک دهه خودش را در نقش متحد امریکا در جنگ علیه تروریزم نشان داده است. از سویی هم هند و امریکا را در حاشیه قرار داده است، چه چیزی را به دست خواهد آورد. عده‌ای از صاحب نظران امریکایی این عمل را به دوستی‌ای تشبیه کرده‌اند که با و جود اختلافات عمیق، هنوز روابط اش را حفظ می‌کند. اما عده‌ای در واشنگتن به صورت جدی خارج نمودن گزینه پاکستانی را برای خوشحال کردن هند و باقی گذاشتن عساکر امریکا در افغانستان، به دقت زیرنظر دارند. پاکستان تا هنوز بخش بزرگی از کمک های امریکا را دریافت می‌کند. واشنگتن به این باور است که نیروهای نظامی پاکستان طالبان را درهم خواهد کوفت. کوتاه این که پاکستان موثریت خود را در آسیای جنوبی توسط تربیه تروریستان، به این روش که آن‌ها را از بین خواهد برد حفظ خواهد کرد.
غنی به سختی تلاش کرد تا توجه پاکستان را جلب کند. از پاکستان ستایش به عمل آورد و تصمیم گرفت گروه کوچک از افسران نظامی را برای آموزش و تعلیم به پاکستان بفرستد. این عمل انتقادات تند رییس جمهور اسبق و بعضی از وزرای کابینه قبلی افغانستان را در قبال داشت. به‌خاطر که امتیاز زیاد داده شد و در بدل هیچ گونه امتیازی هنوز افغانستان دریافت نکرده است. غنی هم چنان حاضر شد برای پاکستان پیشنهاد صلح بدهد. این خود یک معامله نظاهمی با رقیب پاکستان، هند بود. او از پاکستان نخواست که توسط جنگ از طالبان بخواهد تا برای گفت و گو‌های صلح حاضر شوند. مقامات پاکستانی و طالبان تا به حال در چندین گفت و گو‌های صلح سهم گرفته اند. این گفت و گو ها در بعضی موارد توسط امریکا کمک شده است. اما پاکستان از طالبان نخواسته است تا جنگ رامتوقف کند. روشن است است که پاکستان نه رضایت نشان داده است و نه توانایی آن را دارد تا طالبان را تشویق کند که از راه حل‌های دیپلوماتیک کار بگیرند.
نتیجه گفت و گو اخیر صلح با طالبان وضعیت را بیش از هر زمان دیگر وضعیت را بین کابل و اسلام‌آباد پیچیده تر کرده است. هنوز هیچ چیز معلوم نیست. طالبان همچنان به خواسته شان پا فشاری دارند و خواهان خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان می‌باشند. آن‌ها این موضوع را پیش شرط گفت و گو‌های صلح بیان داشته اند. در ضمن حملات بهاری‌شان نیز به شدت جریان دارد. رهبر این گروه به گمان اغلب در شمال غربی پاکستان شهر کویته پنهان می باشد. کشور چین در زمینه تشویق پاکستان مبنی بر این‌که مانع جنگ گروه طالبان شود نیز بی‌میلی نشان داده می دهد. این کشور تا هنوز از پاکستان نخواسته است که دست از بی‌ثباتی و وحشت در افغانستان بردارد. رییس جمهور غنی نه می تواند روی چین و نه پاکستان اعتماد کند، تا آن‌ها در افغانستان صلح بیاورند. در این میان آنچه مهم است پالیسی آینده واشنگتن درباره افغانستان است که تعین کننده می‌باشد. درحال حاضر جنگ بر ضد طالبان ادامه پیدا خواهد کرد./ برگردان: ضیا صادق
بامداد ـ دیدگاه ـ ۱ /۱۵ ـ ۰۲۰۷